SINGKATAN DALAM STENOGRAFI BAHASA INDONESIA
SISTEM KARUNDENG
A.
Peraturan
Menyingkat
Syarat 1:
1. Huruf
R, L, S di hadapan huruf mati tidak ditulis/dibuang.
Contoh:
Pernah à
Penah
Fakultas à Fakutas
Masjid à Majid
2. Huruf
R, L, S, yang diikuti “akhiran”, meskipun diikuti huruf mati tidak dibuang.
Contoh:
Terpalnya
à Tepalnya
Analisisnya à Analisisnya
3.
Huruf
S yang diikuti oleh P dan T digabung menjadi SP dan ST tidak perlu dibuang.
Contoh:
Perpustakaan à
Pepustakaan
Spekulasi à Spekulasi
4. Awalan
Ber; Per; Ter disingkat B; P; T; apabila asal kata/kata dasarnya dimulai dengan
huruf mati.
Contoh: Bergerak
à Begerak
Pertemuan à Petemuan
Terselenggara à Teselenggara
Syarat 2:
5. Huruf
sengau yang membantu awalan me tidak ditulis/dibuang
Contoh: Membantu
à Mebantu
Menjinjing
à Mejinjing
Menggulung à Megulung
6.
Huruf
sengau yang menggantikan huruf awal asal kata ditulis kata dasarnya saja yang telah berubah (awalan me tidak ditulis).
Contoh: Suap
: Menyuap à nyuap
Tulis : Menulis à nulis
Putar : Memutar à mutar
LATIHAN
Syarat 3:
7.
Huruf
H, K, T pada akhir kata tidak ditulis/dibuang
Contoh: Tanah à Tana
Bajak à Baja
Mangkat à Mangka
8.
Huruf
H ditengah kata dapat dibuang.
Contoh: Rahasia à rasia
Tahu
à tau
Syarat 4:
9.
Akhiran
Nya; Lah; Kah; Kan; disingkat menjadi: Ny; L; K; K.
Contoh: Akhirnya à Akhirny
Kemarilah à Kemaril
Haruskah à Harusk
Jadikan à Jadik
Syarat 5:
10.
Awalan
Se dan Di yang diikuti huruf hidup disingkat menjadi S dan D.
Contoh: Seiya à Siya
Diikat à Dikat
11.
Awalan
Se dan Di yang diikuti huruf mati disingkat menjadi E dan I.
Contoh: Setajam à Etajam
Dikursi à Ikursi
12.
Kata-kata
yang memiliki suku kata Se, Ser, Sen atau Sem, dapat disingkat menjadi E.
Contoh: Serta à Eta
Sendiri à Ediri
Sembarang à Ebarang
Syarat 6:
13.
Akhiran
An yang didahului oleh huruf hidup disingkat menjadi N.
Contoh: Bertalian à Btalin
Panduan à Pandun
Tindakan à Tindan
Syarat 7:
14.
Akhiran
Pun yang didahului oleh huruf mati disingkat menjadi Un.
Contoh: Jalanpun
à Jalanun
Hiduppun à Hidupun
Itupun à tpun
à Tun
15.
Akhiran
Pun yang didahului oleh huruf hidup tidak disingkat/apa adanya.
Contoh: Meskipun à Meskipun
Walaupun à Walaupun
Syarat 8:
16.
Akhiran
I yang disambung pada kata yang sudah disingkat, namun huruf akhirnya huruf
hidup, maka huruf mati yang sudah dibuang itu dituliskan lagi.
Contoh: Masuki:
Masu + i à Masuki
Turuti:
turu + i à Turuti
Syarat 9:
17.
Akhiran
UNG, ANG, ING, ONG (suku kata di akhir kata) tidak ditulis/dibuang.
Contoh: Paling à pal
Tolong
à tol
B. Singkatan Tetap
|
A
|
Ada
|
A
|
|
|
|
Adalah
|
Adl/al
|
|
|
|
Adanya
|
Any
|
|
|
|
Diadakan
|
Da
|
|
|
|
Diadakannya
|
Danya
|
|
|
|
Mengadakan
|
Ma
|
|
|
|
Akan
|
Ak
|
|
|
|
Alamat
|
Alama
|
|
|
|
Ambil
|
Mb
|
|
|
|
Ambilkan
|
Mbk
|
|
|
|
Apalagi
|
Apag
|
|
|
|
Apakah
|
Apah
|
|
|
|
Apabila
|
Abi
|
|
|
|
Antara
|
Ntr
|
|
|
|
Anggap
|
Agap
|
|
|
|
Anggaran Dasar
|
Agad ad
|
|
|
|
Anggota
|
Ago
|
|
|
|
Arah
|
Ara
|
|
|
|
Atas
|
As
|
|
|
|
|
|
|
|
B
|
Baca
|
Bac
|
|
|
|
Bacaan
|
Bacn
|
|
|
|
Badan
|
Bad
|
|
|
|
Badani
|
Bani
|
|
|
|
Bagi/Bagai
|
Bg
|
|
|
|
Bagian
|
Bgn
|
|
|
|
Bagaikan
|
Bgk
|
|
|
|
Bagaimana
|
Gm
|
|
|
|
Bagus
|
Agus
|
|
|
|
Bahan
|
Ban
|
|
|
|
Bahasa
|
Bs
|
|
|
|
Bahkan
|
Bah
|
|
|
|
Bahwa
|
H
|
|
|
|
Bangsa
|
Bang
|
|
|
|
Kebangsaan
|
Bangn
|
|
|
|
Bangun
|
Angu
|
|
|
|
Banyak
|
Ny
|
|
|
|
Barang
|
Ara
|
|
|
|
Barangkali
|
Arak
|
|
|
|
Bawa/Bawah
|
W
|
|
|
|
Bayar
|
Baya
|
|
|
|
Beberapa
|
Bb
|
|
|
|
Belum
|
Lu
|
|
|
|
Bebini
|
Gni
|
|
|
|
Begitu
|
Gt
|
|
|
|
Benar
|
Nr
|
|
|
|
Berapa
|
Bp
|
|
|
|
Besar
|
B
|
|
|
|
Betul
|
Bt
|
|
|
|
Bikin
|
Bi
|
|
|
|
Boleh
|
Le
|
|
|
|
Buat / buah
|
Bu
|
|
|
|
Bukan
|
U
|
|
|
|
Bukannya
|
Uny
|
|
|
|
|
|
|
|
C
|
Cahaya/percaya
|
Cay
|
|
|
|
Cakap
|
Cak
|
|
|
|
Cari
|
Ci
|
|
|
|
Cerita
|
Cit
|
|
|
|
Cita-cita
|
Cta
|
|
|
|
Coba
|
Co
|
|
|
|
Cobakan
|
Cok
|
|
|
|
Dicoba
|
Ico
|
|
|
|
Mencoba
|
Mco
|
|
|
|
Mencobakan
|
Mcok
|
|
|
|
Contoh
|
Cot
|
|
|
|
Dicontoh
|
Icot
|
|
|
|
Mencontohi
|
Mcoti
|
|
|
|
Capai
|
Pai
|
|
|
|
Dicapai
|
Ipai
|
|
|
|
Ceritera
|
Cit
|
|
|
|
Cukup
|
Cuk
|
|
|
|
|
|
|
|
D
|
Daerah
|
Dae
|
|
|
|
Daftar
|
Far
|
|
|
|
Dalam
|
Dl
|
|
|
|
Dan
|
An
|
|
|
|
Dan lain-lain
|
Dll
|
|
|
|
Dan sebagainya
|
Ds
|
|
|
|
Dari
|
Dr
|
|
|
|
Daripada
|
Dp
|
|
|
|
Dari mana
|
Drma
|
|
|
|
Darisana
|
Drna
|
|
|
|
Dari sini
|
Drni
|
|
|
|
Dari situ
|
Drt
|
|
|
|
Datang
|
Da
|
|
|
|
Didatangkan
|
Idat
|
|
|
|
Didatangi
|
Idati
|
|
|
|
Dengan
|
D
|
|
|
|
Dengar
|
Deng
|
|
|
|
Dengan hormat
|
Dh
|
|
|
|
Demikian
|
Kia
|
|
|
|
Demokrasi
|
Demo
|
|
|
|
Dimana
|
Dm
|
|
|
|
Direksi
|
Diri
|
|
|
|
Direktur
|
Dir
|
|
|
|
Diri
|
Di
|
|
|
|
Mendirikan
|
Mdik
|
|
|
|
Pendirian
|
Pdin
|
|
|
|
Disana
|
Dna
|
|
|
|
Disini
|
Dni
|
|
|
|
Disitu
|
Dt
|
|
|
|
Dokumen
|
Dokum
|
|
|
|
Dokumentasi
|
Dokmi
|
|
|
|
Dokumenter
|
Dokmr
|
|
|
|
|
|
|
|
E
|
Ekonomi
|
Eko
|
|
|
|
Ekonom
|
Ekom
|
|
|
|
Ekonomis
|
Ekos
|
|
|
|
Entah
|
Etah
|
|
|
|
Engkau
|
Ekau
|
|
|
|
Eskportir
|
Epor
|
|
|
|
Efisien
|
Efin
|
|
|
|
Extra
|
Extra
|
|
|
|
Efisiensi
|
Efni
|
|
|
|
|
|
|
|
F
|
Faedah
|
Fai
|
|
|
|
Berfaedah
|
Bfai
|
|
|
|
Failit
|
Faili
|
|
|
|
Faktur
|
Fatu
|
|
|
|
Fasal
|
Fal
|
|
|
|
Firma
|
Fma
|
|
|
|
Firman
|
Fiman
|
|
|
|
|
|
|
|
H
|
Habis
|
Hb
|
|
|
|
Dihabiskan
|
Imbk
|
|
|
|
Kehabisan
|
Mban
|
|
|
|
Hadap
|
Had
|
|
|
|
Dihadapi
|
Ihadi
|
|
|
|
Dihadapan
|
Ihadan
|
|
|
|
Menghadap
|
Mhad
|
|
|
|
Terhadap
|
Thad
|
|
|
|
Hal
|
H
|
|
|
|
Hanya
|
Hny
|
|
|
|
Hamba
|
Haba
|
|
|
|
Hampir
|
Hp
|
|
|
|
Hari
|
Hr
|
|
|
|
Harga
|
Haga
|
|
|
|
Hendak
|
Nd
|
|
|
|
Hidup
|
Hid
|
|
|
|
Hingga
|
Hi
|
|
|
|
Himbau
|
Imbau
|
|
|
|
Himpun
|
Him
|
|
|
|
Hitung
|
Hit
|
|
|
|
Hukum
|
Huk
|
|
|
|
Hutang
|
Hut
|
|
|
|
Hujan
|
Huj
|
|
|
|
Hormat
|
Ho
|
|
|
|
|
|
|
|
G
|
Gambar
|
Mbar
|
|
|
|
Gambarkan
|
Mbark
|
|
|
|
Digambarkan
|
Ibark
|
|
|
|
Ganggu
|
Gagu
|
|
|
|
Diganggu
|
Igagu
|
|
|
|
Gangguan
|
Gagun
|
|
|
|
Mengganggu
|
Mgagu
|
|
|
|
Terganggu
|
Tgagu
|
|
|
|
Ganti
|
Ganti
|
|
|
|
Diganti
|
Iganti
|
|
|
|
Penggatian
|
Pgantin
|
|
|
|
Gantian
|
Gantin
|
|
|
|
Guna
|
Gu
|
|
|
|
Digunakan
|
Igu
|
|
|
|
Dipergunakan
|
Ipgu
|
|
|
|
|
|
|
|
I
|
Ikat
|
Ika
|
|
|
|
Importir
|
Impo
|
|
|
|
Indonesia
|
Indo
|
|
|
|
Ikut
|
Iku
|
|
|
|
Ikut serta
|
Ikut
|
|
|
|
Ideal
|
Ideal
|
|
|
|
Identik
|
Ideti
|
|
|
|
Individu
|
Indipu
|
|
|
|
Individual
|
Indipu
|
|
|
|
Ini
|
N
|
|
|
|
Insaf
|
If
|
|
|
|
Itu
|
T
|
|
|
|
|
|
|
|
J
|
Jadi
|
J
|
|
|
|
Dijadikan
|
Ijk
|
|
|
|
Menjadi
|
Mjk
|
|
|
|
Terjadi
|
Tj
|
|
|
|
Terjadilah
|
Tjl
|
|
|
|
Jalan
|
Jal
|
|
|
|
Jalanan
|
Jaln
|
|
|
|
Janji
|
Nji
|
|
|
|
Berjanji
|
Bnji
|
|
|
|
Jangan
|
Jn
|
|
|
|
Jawab
|
Jb
|
|
|
|
Jika
|
Jik
|
|
|
|
Jikalau
|
Jikl
|
|
|
|
Jual beli
|
Jubli
|
|
|
|
Juga
|
Ju
|
|
|
|
Jumlah
|
Juml
|
|
|
|
Berjumlah
|
Bjuml
|
|
|
|
Dijumlahkan
|
Ijumlk
|
|
|
|
Menjumlahkan
|
Mjumlk
|
|
|
|
Penjumlahan
|
Jumln
|
|
|
|
|
|
|
|
K
|
Kabar
|
Bar
|
|
|
|
Dikabari
|
Ibari
|
|
|
|
Dikabarkan
|
Ibark
|
|
|
|
Mengabarkan
|
ngabark
|
|
|
|
Kalau
|
Kl
|
|
|
|
Kami
|
Ami
|
|
|
|
Kamu
|
Amu
|
|
|
|
Kantor
|
Kant
|
|
|
|
Karena
|
Kr
|
|
|
|
Kapital
|
Kapi
|
|
|
|
Kapitalisme
|
Kapim
|
|
|
|
Kata
|
Ka
|
|
|
|
Perkataan
|
Pkan
|
|
|
|
Dikata
|
Ika
|
|
|
|
Katanya
|
Kany
|
|
|
|
Berkata
|
Bka
|
|
|
|
Kawat
|
Kawa
|
|
|
|
Kecil
|
C
|
|
|
|
Keluar
|
Klu
|
|
|
|
Kemana
|
Km
|
|
|
|
Kemarin
|
Kmrin
|
|
|
|
Kembali
|
Kb
|
|
|
|
Kepala
|
Pala
|
|
|
|
Kerja
|
Kj
|
|
|
|
Bekerja
|
Bj
|
|
|
|
Dikerjakan
|
Ikj
|
|
|
|
Ketika
|
Tika/ik
|
|
|
|
Kesana
|
Kna
|
|
|
|
Kesini
|
Kne
|
|
|
|
Kesitu
|
Kt
|
|
|
|
Kita
|
It
|
|
|
|
|
|
|
|
L
|
Laboratorium
|
Lab
|
|
|
|
Lagi
|
G
|
|
|
|
Lain
|
Ai
|
|
|
|
Laku
|
Laku
|
|
|
|
Dilakukan
|
Ilaku
|
|
|
|
Kelakuan
|
Lakun
|
|
|
|
Selaku
|
Elaku
|
|
|
|
Berlaku
|
Blaku
|
|
|
|
Perlakuan
|
Plakun
|
|
|
|
Lalu
|
ll
|
|
|
|
Lama
|
Lm
|
|
|
|
Lebih/Lepas
|
Lb
|
|
|
|
|
|
|
|
M
|
Maka
|
M
|
|
|
|
Maka dari itu
|
Mdt
|
|
|
|
Makin
|
Ki
|
|
|
|
Semakin
|
Eki
|
|
|
|
Mana
|
Ma
|
|
|
|
Manakah
|
Mak
|
|
|
|
Manusia
|
Mn
|
|
|
|
Kemanusiaan
|
Man
|
|
|
|
Maksud
|
Sud
|
|
|
|
Termaksud
|
Tesud
|
|
|
|
Mari
|
Mri
|
|
|
|
Marilah
|
Mril
|
|
|
|
Masa
|
Ms
|
|
|
|
Masyarakat
|
Mra
|
|
|
|
Masih
|
Ih
|
|
|
|
Memang
|
Me
|
|
|
|
Mereka
|
Mre
|
|
|
|
Minta
|
Int
|
|
|
|
Mohon
|
Mon
|
|
|
|
Muda/mudah
|
Mu
|
|
|
|
Mulai
|
Mul
|
|
|
|
Mungkin
|
Mung
|
|
|
|
|
|
|
|
N
|
Nama
|
Nm
|
|
|
|
Bernama
|
Bnm
|
|
|
|
Dinamai
|
Inm
|
|
|
|
Kenamaan
|
Nmn
|
|
|
|
Namanya
|
Nmny
|
|
|
|
Nanti
|
Nti
|
|
|
|
Dinanti
|
Inti
|
|
|
|
Menanti
|
Mnti
|
|
|
|
Menantikan
|
Mntik
|
|
|
|
Nasional
|
Nal
|
|
|
|
Nasionalisasi
|
Nali
|
|
|
|
Nasionalis
|
Nalis
|
|
|
|
Nasionalisme
|
Nalim
|
|
|
|
Negara
|
Gara
|
|
|
|
Negeri
|
Gr
|
|
|
|
Dinegerikan
|
Igrik
|
|
|
|
Niscaya
|
Ic
|
|
|
|
Nyata
|
Ny
|
|
|
|
Nyonya
|
Nyo
|
|
|
|
Nomor
|
No
|
|
|
|
|
|
|
|
O
|
Obligasi
|
Obli
|
|
|
|
Oleh
|
Ol
|
|
|
|
Oleh karena
|
Ok
|
|
|
|
Oleh sebab
|
Ob
|
|
|
|
Oleh sebab itu
|
Obt
|
|
|
|
Obyek
|
Oby
|
|
|
|
Obyektif
|
Obif
|
|
|
|
Obyektivitas
|
Obivis
|
|
|
|
Operasi
|
Opri
|
|
|
|
Operatif
|
Oprif
|
|
|
|
Operator
|
Opror
|
|
|
|
Oposisi
|
Opo
|
|
|
|
Order
|
Odr
|
|
|
|
Orang
|
O
|
|
|
|
Perorangan
|
Pron
|
|
|
|
Seseorang
|
Eso
|
|
|
|
Esok
|
Eso
|
|
|
|
Otomatis
|
Otmis
|
|
|
|
|
|
|
|
P
|
Pabrik
|
Pab
|
|
|
|
Pabrikan
|
Pabat
|
|
|
|
Pada
|
Pa
|
|
|
|
Pada hakekatnya
|
Pakeny
|
|
|
|
Padahal
|
Pahl
|
|
|
|
Pada tanggal
|
Patl
|
|
|
|
Pahlawan
|
Palw
|
|
|
|
Paling
|
Pal
|
|
|
|
Panjang
|
Nj
|
|
|
|
Parlemen
|
Plm
|
|
|
|
Pasar
|
Par
|
|
|
|
Pegawai
|
Gw
|
|
|
|
Pendek
|
E
|
|
|
|
Pemerintah
|
Pm
|
|
|
|
Pergi
|
Gi
|
|
|
|
Perkakas
|
Pekas
|
|
|
|
Pimpin
|
Pipin
|
|
|
|
Pula
|
Ula
|
|
|
|
Pulau
|
Pul
|
|
|
|
Punya
|
Unya
|
|
|
|
|
|
|
|
R
|
Rencana
|
Cna
|
|
|
|
Merencanakan
|
Mncak
|
|
|
|
Direncanakan
|
icnak
|
|
|
|
Residen
|
res
|
|
|
|
Republik
|
Rp
|
|
|
|
Republik
Indonesia
|
Ri
|
|
|
|
Resimen
|
Men
|
|
|
|
Resimen
mahasiswa
|
Menwa
|
|
|
|
|
|
|
|
S
|
Saat
|
Saha
|
|
|
|
Sehat
|
Seha
|
|
|
|
Bersahaja
|
Bja
|
|
|
|
Sana
|
Sana
|
|
|
|
Satu
|
Sa
|
|
|
|
Pengesahan
|
San
|
|
|
|
Disahkan
|
Isak
|
|
|
|
Sama
|
sm
|
|
|
|
Saya
|
Y
|
|
|
|
Salah
|
Sy
|
|
|
|
Salahkah
|
Salah
|
|
|
|
Saling
|
Sal
|
|
|
|
Sebab
|
B
|
|
|
|
Sedang
|
Ed
|
|
|
|
Sedikit
|
Iki
|
|
|
|
Segala
|
Igl
|
|
|
|
Sosial
|
Sos
|
|
|
|
Selama
|
Elm
|
|
|
|
Sekretaris
|
Skr
|
|
|
|
|
|
|
|
T
|
Tahan
|
Tan
|
|
|
|
Tahun
|
Tn
|
|
|
|
Tahu
|
Ta
|
|
|
|
Tanggal
|
Tgl
|
|
|
|
Tamat
|
Tama
|
|
|
|
Tempat
|
Mp
|
|
|
|
Tentu
|
Tu
|
|
|
|
Terang
|
Tra
|
|
|
|
Terimakasih
|
Imasi
|
|
|
|
Tinggal
|
Tig
|
|
|
|
Tuan
|
U
|
|
|
|
Tinggi
|
Tigi
|
|
|
|
|
|
|
|
U
|
Ubah
|
Uba
|
|
|
|
Ucap
|
Uc
|
|
|
|
Umpama
|
Upa
|
|
|
|
Umum
|
Um
|
|
|
|
Mengumumkan
|
Mumk
|
|
|
|
Untung
|
Utung
|
|
|
|
Untuk
|
Unt
|
|
|
|
Usaha
|
Usa
|
|
|
|
|
|
|
|
W
|
Wajib
|
Wj
|
|
|
|
Berwajib
|
Bwj
|
|
|
|
Wakil
|
Wak
|
|
|
|
Diwakili
|
Iwaki
|
|
|
|
Mewakilkan
|
Mwak
|
|
|
|
Waktu
|
Wt
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Y
|
Yang
|
Y
|
|
|
|
Yang terhormat
|
yh
|
|
|
|
Yakni
|
Yni
|
|
|
|
Yaitu
|
Yt
|
|
|
|
Yakin
|
Yk
|
|
|
|
|
|
|
